Badania radiologiczne klatki piersiowej / Badanie endoskopowe tchawicy i oskrzeli / Badanie plwociny / Mediastinoskopia / Punkcja opłucnej / Rezonans magnetyczny układu oddechowego / Spirometria / Tomografia komputerowa układu oddechowego

BADANIA RADIOLOGICZNE KLATKI PIERSIOWEJ
 Do badań radiologicznych klatki piersiowej zalicza się:

• Małoobrazkowe zdjęcie płuc (radiofotografia, fluorografia),

• Zdjęcia rentgenowskie klatki piersiowej,

• Prześwietlenie klatki piersiowej (radioskopia, skopia),

• Zdjęcia warstwowe klatki piersiowej (tomografia),

• Tomografię komputerową klatki piersiowej (TK).

BADANIE ENDOSKOPOWE TCHAWICY I OSKRZELI
 Badanie polega na bezpośrednim oglądaniu (wziernikowaniu) tchawicy i oskrzeli z użyciem urządzeń optycznych - sztywnego bronchoskopu (rury metalowej z soczewkami) lub giętkiego bronchofiberoskopu (bronchofibroskopu). Badanie służy wyjaśnieniu przyczyny pewnych objawów chorobowych (kaszel, krwioplucie, itp.) i stanowi cenne uzupełnienie badania radiologicznego klatki piersiowej. Bronchoskopia umożliwia lekarzowi obejrzenie strun głosowych, tchawicy, oskrzeli głównych i ich rozgałęzień wewnątrz płuc w celu rozpoznania zmian chorobowych oraz pobrania wycinków tkanki do badania histopatologicznego z miejsc podejrzanych o zmiany chorobowe, czy też wydzieliny do badania (bakteriologicznego i cytologicznego) na obecność bakterii (np. prątków gruźlicy), grzybów lub komórek nowotworowych. Badanie takie służy wczesnemu rozpoznaniu chorób układu oddechowego i ustaleniu sposobu leczenia.
 

BADANIE PLWOCINY
 Badanie polega na pobraniu wydzieliny drzewa oskrzelowego (nie śliny!) najczęściej poprzez jej odkrztuszanie i odpluwanie, czyli tzw. plwociny. Rzadziej wydzielina drzewa oskrzelowego pobierana jest na drodze odsysania tej wydzieliny lub jej popłuczyn podczas lub po bronchoskopii (oglądaniu oskrzeli przy pomocy specjalnego wziernika) oraz odsysania wewnątrztchawicznego za pomocą cewnika. Istnieje również możliwość uzyskania materiału do badania za pomocą zgłębnikowania żołądka i odsysania połkniętej wydzieliny oskrzelowej. Badanie wykonuje się celem oceny rodzaju komórek (badanie cytologiczne) i ewentualnie bakterii (badanie mikrobiologiczne) obecnych w wydzielinie drzewa oskrzelowego. Plwocina jest podstawowym materiałem służącym do wykrywania komórek nowotworowych (raka płuca), prątków kwasoopornych gruźlicy i innych bakterii. Badanie bakteriologiczne służy identyfikacji czynników, które spowodowały zakażenie. Ponadto, poprzez określenie tzw. lekooporności, czyli wrażliwości hodowli bakterii na poszczególne leki, pozwala na właściwy dobór leku.
Badanie mikrobiologiczne plwociny wykonuje się nie tylko w celu wykrycia choroby płuc, ale i dla śledzenia postępów leczenia.
 

MEDIASTINOSKOPIA
 Badanie polega na bezpośrednim oglądaniu (wziernikowaniu) śródpiersia z użyciem specjalnego urządzenia optycznego - mediastinoskopu. Ten rodzaj wziernika jest sztywną metalową rurą zaopatrzoną w odpowiednie soczewki. Pole widzenia jest oświetlone za pomocą włókien szklanych znajdujących się w mediastinoskopie (tzw. zimne oświetlenie). Podczas oglądania śródpiersia, przy użyciu wprowadzonych przez wziernik odpowiednich instrumentów, pobiera się także całe węzły chłonne lub ich część do oceny histopatologicznej i ewentualnie mikrobiologicznej (bakteriologicznej). Badanie umożliwia pobranie próbek (wycinków) tkanek do badania histopatologicznego, dla rozpoznania chorób węzłów chłonnych, dróg oddechowych, przełyku, płuc, bądź opłucnej. Możliwe jest również wykonanie w uzyskanych próbkach badania mikrobiologicznego tj. posiewu (sztuczną hodowlę) na obecność prątków gruźlicy lub innych bakterii. Badanie jest stosowane jedynie wtedy, kiedy inne metody diagnostyczne (badania mniej inwazyjne niż mediastinoskopia) nie pozwlalają ustalić rozpoznania.
 

PUNKCJA OPŁUCNEJ
 Badanie polega na wprowadzeniu igły przez powłoki tkankowe ściany klatki piersiowej (skórę, tkankę podskórną, mięśnie) do jamy opłucnej w celu wyciągnięcia (aspiracji) płynu lub powietrza. Pobrany z jamy opłucnej płyn można poddać dalszej ocenie jego własności fizycznych i chemicznych, badaniu bakteriologicznemu oraz cytologicznemu. Badanie służy pobraniu płynu z jamy opłucnej celem poddania go dalszemu badaniu fizykochemicznemu, bakteriologicznemu (mikrobiologicznemu) oraz cytologicznemu. Badanie pozwala zróżnicować rodzaj płynu nagromadzonego w jamie opłucnej - ustalić, czy jest to wysięk (płyn powstający z powodu zmian zapalnych), przesięk (płyn nie związany ze stanem zapalnym), czy też krew. Jest pomocne przy ustalaniu przyczyny zmian chorobowych w płucach (np. przy zapaleniu płuc, nowotworach płuc), którym towarzyszy nagromadzanie się płynu w jamie opłucnej.
 

REZONANS MAGNETYCZNY UKŁADU ODDECHOWEGO
 Obecnie rezonans magnetyczny w ocenie stanu układu oddechowego jest wyłącznie badaniem uzupełniającym tomografię komputerową i wykonywanym np. w przypadkach naciekania ścian klatki piersiowej przez nowotwór płuc.
 

SPIROMETRIA
 Badanie polega na pobraniu wydzieliny drzewa oskrzelowego (nie śliny!) najczęściej poprzez jej odkrztuszanie i odpluwanie, czyli tzw. plwociny. Rzadziej wydzielina drzewa oskrzelowego pobierana jest na drodze odsysania tej wydzieliny lub jej popłuczyn podczas lub po bronchoskopii (oglądaniu oskrzeli przy pomocy specjalnego wziernika) oraz odsysania wewnątrztchawicznego za pomocą cewnika. Istnieje również możliwość uzyskania materiału do badania za pomocą zgłębnikowania żołądka i odsysania połkniętej wydzieliny oskrzelowej.
Pobraną plwocinę można poddać analizie cytologicznej (ocena jakościowa i ilościowa komórek), bakteriologicznej (mikrobiologicznej) i biochemicznej. Badanie służy ocenie wydolności oddechowej człowieka. Badanie spirometryczne ma określić pojemność zawartych w płucach gazów i dać informację o sprawności wentylacyjnej układu oddechowego. Ma ono także za zadanie określenie szybkości i objętości wymiany gazowej w płucach.
 

TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA UKŁADU ODDECHOWEGO
 Tomografia komputerowa jest metodą oceny płuc i śródpiersia, pozwalającą dokładnie ocenić anatomię klatki piersiowej i ewentualną patologię. Obecnie badanie to wykonywane jest wtedy, kiedy na rentgenowskich zdjęciach przeglądowych klatki piersiowej zostanie wykryta podejrzana lub niejasna zmiana patologiczna.